EN
— Ayon kay retiradong Supreme Court justice Antonio Carpio, ang edukasyon ng mga Pilipino ukol sa kasaysayan ng West Philippine Sea (WPS) ay maaaring maging sandata ng Pilipinas sa pagtutol sa mga pag-aangkin ng China sa buong South China Sea.
Sa isang panayam na ginanap ng National Historical Commission of the Philippines at National Library of the Philippines noong Biyernes, binigyang-diin ni Carpio na ang kawalan ng kaalaman tungkol sa Treaty of Paris at Treaty of Washington ay isang malaking problema.
Ang 1898 Treaty of Paris at 1900 Treaty of Washington ay mga kasunduan kung saan pormal na isinalin ng Espanya ang kapuluan ng Pilipinas sa Estados Unidos, na nagpatapos sa 333-taong kolonyal na pamumuno ng Espanya at nagsimula ng pananakop ng Amerika.
Sa kanyang panayam, binanggit ni Carpio na ang kasunduan noong 1900 ay nagpalawak sa saklaw ng teritoryo ng kapuluan ng Pilipinas na lampas sa mga hangganan ng 1898 kasunduan, kasama na ang Scarborough o Panatag Shoal at Kalayaan Island Group (KIG).
Ngunit ayon sa ilang personalidad, kabilang na si Presidential Legal Counsel Juan Ponce Enrile, hindi raw saklaw ng Pilipinas ang Scarborough Shoal dahil hindi ito kasama sa 1898 Treaty of Paris.
Tinawag ni Carpio itong "pinakamalaking maling akala sa kasaysayan ng Pilipinas" at nais niya itong itama sa pamamagitan ng pag-edukasyon sa mga Pilipino tungkol sa kasaysayan na nagbigay-daan sa pagtatag ng West Philippine Sea.
Dagdag pa niya, ang pag-edukasyon mula sa elementarya hanggang kolehiyo ay makakatulong sa pagpaliit ng agwat sa kaalaman tungkol sa WPS.
Ayon kay Fretti Gayondato-Ganchoon, hepe ng legal staff ng Department of Justice para sa maritime group, ang mga diskusyon at kasaysayan ng WPS ay maaaring ilimbag sa mga aklat pang-edukasyon upang gawing "legal at factual" ang pag-angkin ng Pilipinas.
Parehong iginiit nina Carpio at Ganchoon na ang maritime dispute sa pagitan ng Pilipinas at China ay naresolba na sa pamamagitan ng ruling ng Permanent Court of Arbitration noong Hulyo 12, 2016.
Gayunpaman, ang territorial dispute sa Panatag Shoal at Ayungin (Second Thomas) Shoal ay nananatiling hindi pa rin naisasara, dagdag pa nila.
Samantala, binanggit ni photographer Paul Quiambao na maaaring makatulong ang industriya ng sining sa pagpapalaganap ng kamalayan ukol sa kahalagahan ng WPS. Nagtayo siya ng isang exhibit sa National Library ng mga larawan ng kanyang paglalakbay sa Pag-asa Island sa KIG noong Mayo 2024. Ipinapakita nito ang pang-araw-araw na buhay ng mga residente ng isa sa pinakamalayong isla ng bansa at ang presensya ng mga barko ng Chinese Coast Guard.
Ang exhibit ay bukas hanggang katapusan ng Hulyo sa ikalawang palapag ng gusali ng National Library sa T.M. Kalaw Avenue, Maynila.
Takbo para sa West Philippine Sea
Hinikayat naman ni PCG Commodore Jay Tarriela ang publiko na sumali sa fun run na tinatawag na "Takbo para sa West Philippine Sea." Ang leg ng Maynila ay gaganapin ngayong araw, habang ang ibang leg ay sa Cebu sa Agosto 11 at sa Cagayan de Oro City sa Setyembre 8.
Humigit-kumulang 7,000 katao na ang nagparehistro para sa fun run. Ang kikitain mula dito ay gagamitin sa paggawa ng mga kopya ng isang hardbound comic book na pinamagatang "Mga Kuwento ni Teacher Jun" na idodonate sa mga pampublikong paaralan.
Ang comic book ay nagpapadali sa pag-unawa ng United Nations Convention on the Law of the Sea at ang 2016 arbitral ruling.