EN
— Araw-araw, halos 2,000 bata ang nawawala dahil sa mga problemang pangkalusugan na dulot ng polusyon sa hangin, na ngayo'y ikalawang pinakamalaking banta sa maagang pagkamatay sa buong mundo, ayon sa ulat ng Health Effects Institute na nakabase sa US.
Taong 2021, tinatayang 8.1 milyong tao—mga 12% ng lahat ng pagkamatay—ang naiugnay sa polusyon sa hangin, ayon sa ulat. Ibig sabihin, nalampasan na ng polusyon ang panganib na dulot ng paggamit ng tabako at hindi tamang pagkain, na pangalawa na sa high blood pressure sa listahan ng mga sanhi ng maagang kamatayan.
Partikular na apektado ang mga bata sa polusyon, kaya’t nakipag-alyansa ang Health Effects Institute sa UN Children’s Fund UNICEF para sa kanilang taunang State of Global Air report.
Sa ulat, mahigit 700,000 bata na wala pang limang taong gulang ang namatay dahil sa polusyon. Mahigit 500,000 dito ay sanhi ng paggamit ng maruruming panggatong tulad ng uling, kahoy, o dumi ng hayop sa pagluluto, na karamihan ay sa Africa at Asia.
"Suliraning alam nating may solusyon," sabi ni Pallavi Pant, pinuno ng global health sa Health Effects Institute, sa isang panayam ng AFP.
‘Malalim ang Epekto sa Susunod na Henerasyon’
Halos lahat ng tao sa mundo ay nalalanghap ng hindi malusog na antas ng polusyon sa hangin araw-araw, ayon sa ulat.
Mahigit 90% ng mga pagkamatay ay konektado sa maliliit na airborne pollutants na tinatawag na PM2.5, na may sukat na 2.5 micrometres o mas maliit pa.
Napag-alamang ang PM2.5 ay nagpapataas ng panganib sa kanser sa baga, sakit sa puso, stroke, diabetes, at iba pang mga karamdaman.
Layunin ng ulat na iugnay ang mga rate ng mga sakit na ito sa antas ng polusyon sa hangin.
Ngunit kahit na tila matindi ang mga datos, maaaring hindi pa rin nito ganap na nasusukat ang kabuuang epekto ng polusyon, ayon kay Pant. Hindi nito isinasaalang-alang ang epekto sa kalusugan ng utak, mga neurodegenerative na sakit, o ang epekto ng paggamit ng solid fuels sa pagpainit.
Nalaman din ng ulat na ang polusyon sa ozone—na inaasahang lalala habang umiinit ang mundo dahil sa climate change—ay konektado sa halos 500,000 pagkamatay noong 2021.
"Maraming bahagi ng mundo ang nakakaranas ng maikling ngunit matinding episodyo ng polusyon sa hangin," sabi ni Pant, lalo na tuwing may wildfire, dust storm, o extreme heat na nagpapataas ng ozone levels.
May mga "katulad na solusyon" para sa climate change at polusyon sa hangin—lalo na ang pagbawas ng greenhouse gas emissions, dagdag niya.
Mas marami ring magagawa tungkol sa paggamit ng maruruming solid fuels sa pagluluto, gaya ng ginawa ng China na malaki ang in-improve sa aspeto na ito.
Mahigit dalawang bilyong tao ang nagluluto gamit ang basic stoves o bukas na apoy sa loob ng bahay, na nalalanghap ang nakakapinsalang usok.
Dahil sa access sa mas malinis na cookstoves, ang rate ng pagkamatay ng mga batang wala pang limang taon dahil sa polusyon sa hangin ay bumaba ng higit sa 50% mula 2000, ayon sa ulat.
Noong Mayo, inihayag ng International Energy Agency na $2.2 bilyon ang ipinangako ng mga gobyerno at kumpanya upang mapabuti ang access sa mas ligtas na pamamaraan ng pagluluto.
Gamit ang data mula sa Global Burden of Disease study ng US-based Institute For Health Metrics and Evaluation, inilabas ang ulat na sumasaklaw sa mahigit 200 bansa at teritoryo.
"Bawat araw halos 2,000 bata sa ilalim ng limang taong gulang ang namamatay dahil sa epekto ng polusyon sa hangin," sabi ni Kitty van der Heijden ng UNICEF.
"Ang ating hindi pagkilos ay may malalim na epekto sa susunod na henerasyon."