EN
Sa Pilipinas, mahigit 18 milyong katao ang tinatayang may problema sa atay o nanganganib na magkaroon nito. Kahit na kayang mag-regenerate ang atay at kayang magpagaling, may hangganan din ito. Ang resulta ng pang-aabuso sa ating katawan ay ang tinatawag na Fatty Liver Disease.
Ang Fatty Liver Disease ay isang kondisyon kung saan may sobrang taba sa atay, kung saan mas mataas sa 5% ng timbang nito ay taba. Bagaman ang atay ay maaaring magpagaling sa sarili nito, kapag labis itong naaabusuhan, magpapakita ito ng senyales ng protesta sa pamamagitan ng Fatty Liver Disease.
Ang atay, isang organong mahalaga sa katawan, ay naglalabas ng bile na nakakatulong sa digestion, nagco-convert ng nutrients mula sa pagkain patungo sa enerhiya, nagtatrabaho para sa paggawa ng mga kinakailangang protina, nag-iimbak ng iron, tumutulong sa pagsasara ng sugat ng dugo, at naglilinis ng katawan mula sa bacteria at toxins. Ngunit may hangganan ito, at kapag paulit-ulit itong naaabuso, magpapakita ito ng senyales ng Fatty Liver Disease.
Ang Fatty Liver Disease ay nangangahulugang may labis na taba sa atay. Kapag hindi ito naaayos, maaaring magdulot ito ng cirrhosis, liver failure, o liver cancer. Ang non-alcoholic steatohepatitis (NASH), isang mas matindi at progresibong form ng Fatty Liver Disease, ay nangunguna sa mga dahilan ng liver transplantation sa buong mundo.
Ang pangunahing sanhi ng Fatty Liver Disease, partikular na ang non-alcoholic na uri nito (NAFLD), ay ang hindi malusog na diyeta, hindi aktibong pamumuhay, at ang pagtaas ng bilang ng may diabetes at labis na timbang. Bukod dito, maaari rin itong maging resulta ng labis na pag-inom ng alak at paggamit ng ilang gamot.
Ang mga sintomas ng NAFLD ay madalas lumilitaw kapag ang sakit ay nasa advanced na yugto na. Kapag ito ay malala na, maaaring magpakita ng mga senyales ng liver failure, tulad ng pagkakaroon ng jaundice o pagkakapula ng mata at balat, panghihina at kawalan ng malay, pagbuo ng fluid sa tiyan na tinatawag na ascites, at pagsusuka ng dugo.
Ang mga doktor ay nagdiagnose ng NAFLD at NASH sa pamamagitan ng ultrasound ng atay, blood test na nagpapakita ng hindi normal na liver enzymes (ALT at AST), isang espesyal na imaging test na tinatawag na transient elastography (FibroscanTM), o biopsiya ng atay.
Hindi mayroong mga gamot na direktang para sa paggamot ng Fatty Liver Disease. Sa halip, ang pinakamahusay na paraan upang maiwasan ang pag-unlad ng Fatty Liver Disease ay ang pagbabago sa lifestyle. Ito ay kinabibilangan ng pagpapanatili ng malusog na diyeta, regular na ehersisyo, pag-maintain ng normal na timbang, at pag-iwas sa labis na pag-inom ng alak.
Ayon kay Dr. Madalinee Eternity D. Labio, isang Hepatologist at Head ng Liver Unit sa Makati Medical Center, "Ang pagbabago ng lifestyle ay hindi lamang magpapabuti sa atay kundi sa kabuuang kalusugan. Kung mayroon kang diabetes, mataas na antas ng cholesterol at triglycerides, at sobra sa timbang, makipag-ugnayan sa iyong doktor at magpatingin kung may Fatty Liver ka."
Ang maagang pagtuklas ng Fatty Liver ay nagbibigay daan upang mabawasan ang taba sa atay, masulusyunan ang pamamaga ng atay, at maibalik pa ang pinsalang nangyari sa atay. Ang regular na check-up ay mahalaga para mapigilan ang pag-unlad ng hindi napapansing kundisyon na ito.