EN
Ang Dengue, Chikungunya, at Zika ay tatlong kilalang sakit na dala ng mga lamok, partikular ng Aedes aegypti. Sa kabila ng kanilang pagkakapareho sa paraan ng pagpapakalat, may malalaking pagkakaiba sa sintomas, komplikasyon, at epekto sa kalusugan. Alamin natin ang kanilang mga pagkakaiba upang mas mapag-ingatan natin ang ating mga sarili at komunidad.
Dengue: Huwag Balewalain ang Trangkaso na may Kasamang Pantal
Ang dengue ay isa sa mga pinakakilalang sakit na dala ng lamok, at ito'y talamak sa mga tropikal na lugar gaya ng Pilipinas. Karaniwang nagsisimula ang sintomas nito ng biglaang lagnat na umaabot sa 40°C, kasama ang matinding pananakit ng ulo, kasu-kasuan, at likod. Kung minsan, tinatawag itong "breakbone fever" dahil sa tindi ng pananakit ng katawan.
Bukod dito, ang mga pasyente ay maaaring magkaroon ng pantal at pagdurugo sa ilong o gilagid, na kilala bilang dengue hemorrhagic fever. Ang mas malalang kaso ay maaaring humantong sa dengue shock syndrome na maaaring ikamatay kung hindi agad naagapan. Napakahalaga ng hydration at tamang medikal na pangangalaga para sa mga may dengue.
Chikungunya: Masakit na Kasu-kasuan
Ang Chikungunya, na nagmula sa salitang Makonde na nangangahulugang "ang yumuyuko," ay kilala sa matinding pananakit ng kasu-kasuan na maaaring magtagal ng ilang linggo o buwan. Ang mga sintomas nito ay halos kapareho ng dengue—mataas na lagnat, pananakit ng ulo, at pantal—ngunit ang pangunahing pagkakaiba ay ang tindi ng pananakit ng kasu-kasuan. Ang sakit na ito ay bihirang nakamamatay, subalit maaari itong magdulot ng matinding discomfort at pagkabahala sa mga nagdurusa.
READ: Malawakang Pagtaas ng Kaso ng Chikungunya: 439% na Pag-akyat Mula Enero hanggang Marso
Zika: Pag-iingat para sa mga Buntis
Ang Zika virus ay naging kilala noong 2015 dahil sa malawakang outbreak nito sa Brazil at ang kaugnayan nito sa microcephaly sa mga bagong silang na sanggol. Ang mga sintomas ng Zika ay karaniwang mild lamang, tulad ng mababang lagnat, rashes, at pamumula ng mata o conjunctivitis. Subalit, ang pinakamalaking panganib ay para sa mga buntis dahil maaari itong magdulot ng seryosong depekto sa sanggol sa sinapupunan.
Ang Zika ay maaari ring maipasa sa pamamagitan ng pakikipagtalik, bukod pa sa kagat ng lamok. Kaya't mahalaga ang pagpapanatili ng kalinisan at pag-iwas sa mga lugar na maraming lamok, lalo na para sa mga buntis.
Pag-iwas at Proteksyon: Mahalaga ang Kaalaman
Bagama't may iba't ibang sintomas at komplikasyon ang tatlong sakit na ito, iisa ang kanilang pangunahing pag-iwas—pagkontrol sa populasyon ng lamok. Narito ang ilang hakbang upang maprotektahan ang inyong sarili at pamilya:
1. Linis Bahay: Siguraduhing walang stagnant water sa paligid ng bahay dahil dito nangingitlog ang mga lamok.
2. Insect Repellent: Gumamit ng insect repellent na may DEET, picaridin, o oil of lemon eucalyptus.
3. Kulot-Kulot na Damit: Magsuot ng damit na may mahabang manggas at pantalon.
4. Kumot na may Net: Gumamit ng kulambo lalo na kung natutulog sa labas.
Sa pamamagitan ng tamang impormasyon at pag-iingat, makakaiwas tayo sa banta ng Dengue, Chikungunya, at Zika. Ang kaligtasan ng bawat isa ay nakasalalay sa ating pagkilos at kaalaman tungkol sa mga sakit na ito.
READ: "Chikungunya: Anong Kailangan Mong Malaman at Paano Maiiwasan ang Sakit na Ito"