Tagalog
— Ang Severe Tropical Storm Carina ay lumakas pa at naging typhoon na, at inaasahang magtatagal ang lakas nito hanggang sa paglabas ng Philippine Area of Responsibility (PAR) sa Huwebes, ayon sa Philippine Atmospheric, Geophysical and Astronomical Services Administration (PAGASA).
Sa kanilang 5 p.m. bulletin kahapon, sinabi ng PAGASA na ang sentro ng Bagyong Carina ay nasa 420 kilometro silangan ng Tuguegarao City, Cagayan, na may pinakamataas na hangin na 120 kilometro kada oras malapit sa sentro at bugso na hanggang 150 kilometro kada oras habang unti-unting kumikilos pahilagang-silangan.
Sa isang briefing, sinabi ni Benison Estareja, senior weather specialist ng PAGASA, na inaasahang magkakaroon ng malakas na ulan sa maraming bahagi ng bansa dahil sa patuloy na pag-enhance ng southwest monsoon ng Typhoon Carina (international name Gaemi).
"Mag-iintensify pa ito sa mga susunod na araw habang nasa northern Philippine Sea kung saan mainit ang dagat. Hanggang sa lumabas ito ng PAR nang maaga sa Huwebes, mananatili itong typhoon category," sabi ni Estareja.
Halos buong Luzon ay nakaranas ng ulan noong Lunes.
"Umulan din sa bahagi ng Western Visayas, Negros Island Region. Ang ulan ay naramdaman din sa Basilan, Sulu, Tawi-Tawi at Zamboanga peninsula," dagdag pa niya.
Ayon kay Estareja, inaasahang matatagpuan ang Bagyong Carina sa 385 kilometro silangan ng Calayan, Cagayan ngayong umaga, at sa Miyerkules ng umaga ay nasa 360 kilometro timog-silangan ng Itbayat, Batanes.
May mababang posibilidad na mag-landfall ang Carina.
Sinabi niya na ang bagyo ay magdudulot ng malalakas na hangin sa silangang bahagi ng Cagayan Valley, partikular na sa silangang Isabela, silangang Cagayan, Babuyan Island at Batanes.
Tropical cyclone wind signal No. 1 ay nakataas sa Batanes, silangang bahagi ng mainland Cagayan kabilang ang silangang bahagi ng Babuyan Islands at hilagang-silangan ng Isabela.
"Sa usapin ng ulan, ang southwest monsoon ang pangunahing sanhi ng malakas na ulan sa maraming lugar sa bansa," dagdag pa ni Estareja.
Sinabi niya na ang orange o intense na ulan ay nararanasan sa Romblon kahapon habang yellow o heavy na ulan ay naitala sa Zambales, Bataan, Cavite, Batangas, Oriental Mindoro, Albay, Aklan, Antique at Capiz.
"Hindi natin inaalis ang posibilidad ng heavy rainfall warnings sa iba pang bahagi ng Luzon. Sa Romblon, nagbigay kami ng babala sa ating mga kababayan ukol sa banta ng pagbaha at mataas na tsansa ng pagbaha sa mababang lugar na may yellow rainfall warnings," sabi ni Estareja.
Sinabi niya na sa Miyerkules, ang Bagyong Carina ay patuloy na mag-eenhance ng southwest monsoon, na magdadala ng malakas na ulan sa kanlurang bahagi ng Luzon, kabilang ang Ilocos region, Abra, Benguet, Zambales, Bataan at Occidental Mindoro.
"Inaasahan din natin ang ulan sa Batanes dahil sa Bagyong Carina at dito sa Metro Manila, moderate to heavy rains din ang inaasahan, pati na rin sa Apayao, Tarlac, Nueva Ecija, Pampanga, Rizal, Cavite, Batangas at Calamian Island," dagdag ni Estareja.
Kasabay nito, sinabi ng weather specialist na ang malakas na hangin ay magdudulot ng malalaking alon na aabot sa 3.5 metro.
"Inaasahan natin ang moderate to rough seas sa Luzon at kanlurang bahagi ng Visayas, hanggang 3.5 metro o katumbas ng taas ng unang palapag ng isang gusali. Apektadong lugar din ang Cagayan Valley, Batanes, silangang bahagi ng Luzon at Bicol region," sabi ni Estareja.
High alert
Dalawang Philippine Coast Guard (PCG) districts sa Luzon ay naka-high alert habang naghahanda para sa posibleng search and rescue (SAR) operations dahil sa patuloy na paggalaw ng Typhoon Carina sa Philippine Sea.
Sinabi ng PCG sa isang pahayag na ang Coast Guard District Northwestern Luzon, sa pangunguna ni Captain Ivan Roldan, at Coast Guard District Northeastern Luzon, pinamumunuan ni Captain Ludovico Librilla Jr., ay naglagay ng kanilang mga tauhan sa high alert.
Lahat ng mga tauhan na naka-assign sa kanilang mga istasyon at substations ay inutusan na panatilihing handa sa pamamagitan ng pag-activate ng kanilang Deployable Response Groups at paghahanda ng kanilang mga bangka, sasakyan at kagamitan sakaling kailanganin magsagawa ng SAR operations.
"Ang mga essential first aid at rescue equipment, pati na ang mga radio communication devices, ay fully operational sakaling magkaroon ng emergency," sabi ni Roldan.
Pinaalalahanan ni Librilla ang mga lokal na mangingisda at residente ng mga lugar na madalas bahain na mag-ingat.
Sinuspinde ng PCG ang lahat ng biyahe ng lahat ng uri ng sasakyang pandagat, kabilang ang maliliit na barko na may 250 gross tonnage pababa, na bumibiyahe sa silangang baybayin ng Northern Quezon, partikular sa mga lugar ng Patnanungan at Jomalig.
Kahapon, naitala ng PCG ang 70 katao na stranded sa Southern Tagalog at Bicol dahil sa Bagyong Carina.
Tanghali, sinabi ng PCG na 22 tao at tatlong rolling cargoes ang stranded sa Port of San Andres sa Quezon province, na nasa ilalim ng hurisdiksyon ng PCG District Southern Tagalog.
Ang PCG District Bicol ay nagsabi na may 48 pasahero, mga driver at mga helper na naghihintay, pati na rin ang apat na rolling cargoes, sa Port of Pasacao sa Camarines Sur.
Red alert
Ang Office of Civil Defense (OCD) sa Cagayan Valley kahapon ay naglagay ng red alert status sa mga probinsya ng Cagayan, Batanes at Isabela dahil sa posibleng epekto ng Bagyong Carina.
Iniulat ni Leon Rafael, regional director ng OCD, na ang silangang bahagi ng mainland Cagayan, Santa Ana, Gattaran, Baggao, Peñablanca, Lal-lo, Gonzaga at hilagang-silangan ng Isabela tulad ng Divilacan, Palanan at Maconacon ay nasa ilalim na ng storm signal one.
Si Rafael, chairman ng Cagayan Valley Disaster Risk Reduction and Management Council, ay nagsabi na bukod sa Cagayan at Isabela, ang Batanes ay naghahanda rin para sa posibleng epekto ng bagyo.
Ang mga tao sa mga hilagang probinsya ay binabalaan na maaaring tumaas ang mga ilog dahil sa mga ulan na dala ng Bagyong Carina. Naglabas ang PAGASA ng flood advisory para sa highland Cordillera Region.
Ang mga apektadong daluyan ng tubig ay ang mga ilog at mga tributaries sa Upper Abra, Tineg at Ikmin, Abra; mga ilog at mga tributaries partikular sa Upper Bauang malapit sa La Union; lahat ng ilog at mga tributaries sa Ifugao, Kalinga at Mountain Province.
Angat Dam
Ang antas ng tubig sa Angat Dam ay tumaas ng 3.77 metro sa loob ng apat na araw matapos umabot sa 176.97 metro sa gitna ng mga ulan na dala ng Bagyong Carina at southwest monsoon.
Sa 8 a.m. kahapon, ang water elevation ng Angat Dam ay umangat ng 0.17 metro kumpara sa dating antas na 176.80 metro.
Tumaas ito ng 0.46 metro noong Linggo, 1.34 metro noong Sabado, at 1.34 metro noong Biyernes.
Ang kasalukuyang antas ng tubig sa Angat Dam ay 3.03 metro pa rin sa ibaba ng minimum water level na 180 metro.
Samantala, hinihikayat ng Meralco ang publiko na panatilihing bukas ang mga linya ng komunikasyon at fully charge ang kanilang mga mobile phones, laptops, radios at iba pang communication devices.
Ang mga customer sa loob ng franchise coverage ng Meralco ay maaaring mag-report ng power outages at iba pang concerns sa kanilang opisyal na social media pages, o mag-text sa 09209716211 o 09175516211; pati na rin kontakin ang Meralco hotline sa 16211 at 8631-1111. — Evelyn Macairan, Jun Elias, Artemio Dumlao, Brix Lelis, Rudy Santos
